Trăn trở kịch bản sân khấu

NSƯT Nguyễn Đức Tú, Chi hội trưởng Chi hội Sân khấu (Hội VHNT tỉnh) bày tỏ: Hiện tác giả viết kịch bản sân khấu thiếu vắng thế hệ kế cận. Những tác giả kỳ cựu như: Lê Hồng Hạt, Thượng Luyến, Nguyễn Công Hoan và Nguyễn Sỹ Sang…. Với vốn sống phong phú, chịu khó đi sâu vào thực tế đời sống nên có những kịch bản mang hơi thở cuộc sống, tính thời sự, tham gia hội thi, hội diễn Trung ương đạt giải cao.
Để có những kịch bản phản ánh trúng vấn đề công chúng quan tâm, tác giả phải chịu khó xông xáo, lăn lộn với cuộc sống bằng bản lĩnh, trí tuệ và trái tim ấm áp. Thời hiện đại, ngoài sự phân tán đội ngũ khán giả đến với sân khấu do nhiều loại hình giải trí khác lên ngôi thì nghệ thuật sân khấu cũng chịu nhiều tác động từ cơ chế thị trường. Đội ngũ sáng tác kịch bản sân khấu phải năng động hơn để sáng tác theo đơn đặt hàng nên việc đầu tư cho kịch bản chất lượng chưa được chú trọng, vẫn ít tác phẩm hay, tạo dư luận tốt trong đời sống. Một tác phẩm sân khấu thành công là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố. Trong đó, kịch bản là yếu tố đầu tiên. Nhưng nhiều năm trở lại đây, tại các hội thi, liên hoan, các CLB nghệ thuật quần chúng vẫn thường phục dựng lại các trích đoạn tuồng, chèo cổ trước đó.
Nhà viết kịch Thượng Luyến với nhiều kinh nghiệm trong viết kịch bản sân khấu cho rằng, xã hội hiện đại đặt ra nhiều vấn đề có thể đưa vào tác phẩm sân khấu nhưng không phải ai cũng biết viết vì kịch bản sân khấu có đặc thù riêng nên khi viết cần nắm chắc đặc trưng thể loại thì kịch bản mới có sự chặt chẽ, logic.

Hoạt cảnh chèo của đơn vị thị xã Thuận Thành phản ánh cuộc sống hiện đại tại hội diễn sân khấu không chuyên tỉnh năm 2023.

Cuối năm 2023, hội diễn Sân khấu không chuyên tỉnh lần thứ VIII diễn ra là dịp để các đơn vị làm chuyên môn nhìn nhận sâu hơn về kịch bản sân khấu ở các thể loại: Tuồng, chèo, kịch nói... Các đơn vị tham gia hội diễn tuy có chuyên nghiệp hơn, các tác phẩm đều có chủ đề nội dung rõ ràng, phong phú đề tài về truyền thống lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Nhiều đơn vị lựa chọn đề tài hiện đại, phản ánh đời sống sinh hoạt, lao động sản xuất của các tầng lớp nhân dân, đề cập những vấn đề thời sự nóng bỏng về đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội, bảo vệ môi trường, xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh... Song cũng có một số đơn vị chưa tìm được kịch bản mới hấp dẫn, phù hợp.
Tác giả kịch bản là người tạo ra phần hồn để đạo diễn và diễn viên làm nên một vở hoàn chỉnh. Những năm gần đây, tại các hội thi, hội diễn xuất hiện không ít những kịch bản ngắn, hoạt cảnh của các tác giả quen thuộc: Thượng Luyến, Nguyễn Công Hoan, Lê Minh Xuyến… để lại ấn tượng trong lòng công chúng. Các tác giả đã đưa vào kịch bản những vấn đề nhức nhối của cuộc sống hiện đại về: Tình yêu, hôn nhân, gia đình… Từ đó đưa ra những cảnh báo về sự đảo lộn các giá trị đạo đức. Bên cạnh đó, cũng có một số vở diễn hướng đến ngợi ca những giá trị nhân văn, những con người trọng tình nghĩa, giàu đức hy sinh…
Nghệ nhân dân gian, nhà viết kịch Nguyễn Công Hoan chia sẻ: Thật sự tác giả viết kịch bản đang thiếu trầm trọng đội ngũ kế cận. Mỗi hội thi, liên hoan, các đơn vị đều đau đáu lựa chọn người viết kịch bản, trong khi những tác giả viết kịch quen thuộc trong tỉnh một số đã ở tuổi “xưa nay hiếm” sức viết có hạn. Mong rằng ngành văn hóa, Hội VHNT tỉnh sớm có giải pháp, tổ chức nhiều hơn nữa các trại sáng tác có hiệu quả để bồi dưỡng thế hệ trẻ đáp ứng với nhu cầu thực tế hiện nay.
Để có những kịch bản sân khấu hay đáp ứng nhu cầu ở các hội thi, liên hoan, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh cần thường xuyên tổ chức các trại sáng tác kịch bản sân khấu thu hút hội viên tham gia; thành lập CLB viết kịch bản sân khấu, duy trì kinh phí hoạt động, tạo sân chơi để các hội viên có cơ hội giao lưu, chia sẻ kỹ năng, kịch nghiệm, bồi dưỡng đội ngũ sáng tác kế cận để sân khấu tiếp tục sống cùng thời đại.